Samorząd od początku rządów PiS znalazł się na celowniku władzy. Ograniczanie kompetencji, uszczuplanie dochodów, uznaniowe wspieranie samorządów przychylnych władzy, były działaniami na porządku dziennym, jednak to ma się zmienić, o czym zapewniają przedstawiciele nowej koalicji, która stworzy przyszły rząd złożony z polityków KO, PL2050, PSL i Lewicy.
"Nie bez przyczyny mówimy dzisiaj w Łodzi o umowie koalicyjnej, dlatego, że dzisiaj chcemy powiedzieć o jej elementach związanych z samorządem. Wiemy, że za kilka miesięcy będziemy mieli bardzo ważne wybory, wybory do samorządu. Zarówno miejskiego, jak i wojewódzkiego. Będziemy wybierać radnych, będziemy wybierać prezydenta miasta Łodzi, będziemy wybierać radnych Sejmiku Województwa Łódzkiego i mam nadzieję, w konsekwencji, nowe władze wojewódzkie. I my jako Lewica ze szczególnie dużą troską podchodziliśmy do spraw samorządu. My wielokrotnie w poprzedniej kadencji składaliśmy poprawki, składaliśmy projekty ustaw, które mają służyć naszym małym ojczyznom i ja jestem bardzo wdzięczny i bardzo usatysfakcjonowany tym, że tak wiele postulatów dotyczących samorządu znalazło się w tej umowie koalicyjnej" — zadeklarował poseł Tomasz Trela.
Jak wyliczał polityk Lewicy, w umowie koalicyjnej nowej większości znalazły się zapisy mówiące o zwiększeniu udziału samorządów w podatku PIT, czy odblokowaniu funduszy z KPO, które w znaczący sposób wesprą budżety samorządowe. Nowa koalicja zamierza też przyznać 20% podwyżki dla nauczycieli, w całości pokryte przez budżet centralny. To tylko kilka z rozwiązań, jakie znalazły się w umowie koalicyjnej. Wiele z nich ma na celu wsparcie i zwiększanie sprawczości polskich samorządów po latach centralizacji, którą przeprowadzał rząd PiS.
"Przez 8 lat rządów PiS, czyli od 2015 roku, sprawność samorządów w Polsce spadła do poziomu 56%. To, co działo się przez te 8 lat, to tak, jak mówią samorządowcy w cudzysłowie, gotowanie żaby, czyli powolne zabieranie kompetencji samorządom. Pamiętacie Państwo, kiedy kurator dostał kompetencje, że ma decydować o tym, czy w danym samorządzie powstanie szkoła? Podkreślam, samorząd utrzymuje szkoły, a nie kurator. Pamiętacie również Państwo, kiedy Wody Polskie otrzymały takie uprawnienia, że za taryfy wodościeku odpowiada nie ZWiK, czyli spółka, którą mamy tutaj w Łodzi, tylko taryfa musi być zatwierdzona przez Wody Polskie? Również spółkę powołaną przez PiS. Pamiętacie również Państwo, kiedy wojewoda przejął kompetencje samorządu i dzisiaj to on decyduje o wydatkach inwestycyjnych w ochronie zdrowia? Trudno też zapomnieć, kiedy Łódź nie dostała środków takich, o jakie zabiegała z Funduszu Inwestycji Lokalnych i takich przykładów każdy samorząd mógłby wymienić bardzo wiele, a myślę, że najważniejsze podsumowanie jest takie, że PiS dzieliło samorządowców na swoich i nieswoich, więc ta decentralizacja jest niezwykle ważna" — wskazała Małgorzata Moskwa-Wodnicka, wiceprezydent Miasta Łodzi.
Samorządowczyni podkreśliła, że szczególnie zadowolona jest z postulatów edukacyjnych, wprowadzonych przez Lewicę do umowy koalicyjnej. Wśród nich wymieniła psychologa w każdej szkole, co jest bardzo istotne w obliczu kryzysu zdrowia psychicznego, który dotyka przede wszystkim najmłodszych, czy wyższą subwencję oświatową, co pozwoli odciążyć budżety samorządów, dokładających dziś niebotyczne kwoty do funkcjonowania edukacji. Nie są to jednak jedyne punkty umowy koalicyjnej, które pozwolą realnie wesprzeć samorządy.
"Ta umowa koalicyjna, podpisana przez partie demokratyczne, daje nam samorządowcom nadzieję, że wreszcie samorząd będzie wspierany przez rządzących, że nasze programy, które są realizowane na szczeblu samorządowym, będą miały wsparcie rządu i parlamentu. Łódź, jak cała Polska, zmaga się z kryzysem demograficznym. Niestety rodzi się mniej dzieci, niż umiera starszych osób i my jako samorząd chcemy z tym walczyć. Od 2016 roku mamy w Łodzi program in vitro, który pomaga parom bezdzietnym zachodzić w ciążę. Bardzo się cieszymy, że w umowę koalicyjną jest wpisane ten program in vitro, jako program, który będzie finansowany z budżetu państwa, ponieważ ten milion złotych, który my jako samorząd jesteśmy w stanie rocznie przeznaczyć na program in vitro, jest kwotą niewystarczającą. Bardzo potrzebne nam jest to wsparcie samorządowe, gdyż bardzo dużo par w Łodzi boryka się z problemem niepłodności. Wiele par musi czekać w kolejce na następne lata, żeby z tego programu skorzystać" — stwierdziła radna Agnieszka Wieteska.
Radna Lewicy wskazała, że samorządowy program in vitro może pochwalić się sukcesami. Od 2016 roku w mieście urodziło się ponad 400 dzieci, a będzie ich znacznie więcej, kiedy ruszy zapisany w umowie koalicyjnej krajowy program in vitro. Ale problem demografii wymaga też wsparcia w postaci nowych żłobków i właśnie budowę nowych żłobków zakłada też podpisana przez partie dawnej opozycji demokratycznej umowa koalicyjna. Zwiększenie liczby miejsc w żłobkach nie tylko zachęci młode pary do posiadania dzieci, ale też ułatwi kobietom powrót na rynek pracy. Budowa żłobków to nie jedyne inwestycje, które będą mogły powstać w samorządach dzięki umowie koalicyjnej pomiędzy KO, PL2050, PSL i Lewicą. Jednym z zapisów jest bowiem odblokowanie unijnych miliardów, które uwolnią wiele inwestycji w samorządach.
"Oczywiście te 270 miliardów złotych jest jeszcze w unijnej zamrażarce, z uwagi na dewastację wymiaru sprawiedliwości, a ta dewastacja była spowodowana rządami PiS, ale w umowie koalicyjnej są zapisy dotyczące tychże środków. A my dzisiaj przypominamy, że Łódź złożyła projekty do Krajowego Planu Odbudowy, 11 wielkich projektów opiewających na kwotę 6 miliardów złotych. Dzięki tym pieniądzom będziemy mogli termomodernizować szkoły, przedszkola, domy pomocy społecznej, które znajdują się w naszym mieście. Będziemy mogli zrealizować w końcu program OdNowa, który dotyczy wielkich inwestycji osiedlowych, gdzie będą mogły powstawać nowe chodniki i place zabaw, nowe miejsca dla mieszkańców. Będziemy mieli w końcu środki na niskoemisyjne transport. Proszę sobie wyobrazić, mówimy o kwocie aż 6 miliardów złotych, a budżet naszego miasta opiewa na taką właśnie kwotę" — wyliczał radny Michał Olejniczak.
Wśród postulatów Lewicy wpisanych do umowy koalicyjnej znalazł się też sztandarowy program ugrupowania — mieszkanie na wynajem z niskim czynszem.
"Na zakończenie, ale moim zdaniem jeden z najważniejszych tematów, ponieważ tworzy fundament budowania przyszłości dla młodych ludzi, czyli mieszkania, mieszkania, których ciągle brakuje i pieniądze, które znajdą się w budżecie na remonty pustostanów, bo to jest jeden z najważniejszych postulatów, o którym mówiła Lewica od samego początku, że chcemy, aby pieniądze były przekazywane przez państwo do samorządów, aby pustostany mogły być remontowane. Te pustostany, na które czekają mieszkańcy, aby móc się wprowadzać do nowo wyremontowanych mieszkań, ale również budowa mieszkań na wynajem, od których nie odstępujemy i te mieszkania będą pojawiały się po to, aby młodzi ludzie, którzy zaczynają swoją przygodę z życiem, zaczynają budować swoją rodzinę, nie zaczynali od brania kredytów na 400, 600 czy 700 tysięcy, ale żeby zaczynali od budowania swojej przyszłości w oparciu o własną karierę zawodową i tworzenie własnej rodziny, to są te najważniejsze rzeczy, które znajdują się również w tej umowie koalicyjnej" — mówił radny Krzysztof Makowski.
Politycy Lewicy zapewnili też, że wsparcie dla samorządów będzie transparentne i jawne tak jak umowa koalicyjna. Zadeklarowali również, że w przeciwieństwie do polityków PiS nie będą biegać po samorządach, rozdając tekturowe czeki.